Законот за употреба на јазиците се донесе во 2018 година, каква е состојбата хронолошки со неговата примена до денес?

„60% од инспектираните институции за примена на Законот за употреба на јазиците го применуваат истиот“ вели директорот на инспекторатот Фатмир Исени. Но, што се случува со преостанатите 40%? Во едно интервју Исени вели дека до сега институциите каде што се констатирани прекршоци беа спремни за соработка и навремено ги отстранија недостатоците. Инспекторатот дејствува со мал број инспектори, недостаток на административен кадар и недоволен буџет.

- Законот за употреба на јазиците се донесе во 2018 година, каква е состојбата хронолошки со неговата примена до денес? Колку овој закон се применува во сите институции, без разлика на хиерархијата?

Законот за употреба на јазиците стапи во сила на 14.01.2019, односно со објавувањето во Службен Весник на Република Северна Македонија. По шест месеци од денот на стапувањето во сила на Законот, институциите беа обврзани да ги променат имињата и печатите на институциите, а во рок од една година одредбите од другите закони требаше да се усогласат со одредбите од Законот за употреба на јазиците. 

Со цел да се изврши надзор над целосното и непосредно спроведување на одредбите од Законот за употреба на јазиците, на 28.12.2019 година, со именување на директор на Инспекторатот, се основа и Инспекторатот за употреба на јазици. Во првата година од основањето, иако беше година на пандемијата Ковид-19 и година на парламентарни избори, Инспекторатот успеа да функционира и во октомври 2020 година, по јавен оглас, беа ангажирани првите административни службеници во Инспекторатот. Во 2021 година, по исполнување на законските обврски од Законот за инспекциски надзор (т.е. по завршувањето на задолжителната 12-месечна обука), првите три инспектори добија лиценца за надзор на употребата на јазиците. Кон крајот на 2021 година започнаа првите инспекции за примена на одредбите од Законот за употреба на јазиците.

- Кои се статистичките податоци за употребата на Албанскиот јазик во институциите? 

Инспекторите за надзор на употребата на јазиците постапуваат согласно Законот за инспекторат за употреба на јазиците и Законот за инспекциски надзор, кои ја дефинираат постапката за инспекциски надзор и роковите според кои постапуваат инспекторите. Многу институции против кои се изречени инспекциски мерки постапуваат во законските рокови и ги отстрануваат констатираните недостатоци. Но, по истекот на предвидените рокови, доколку се уште има институции кои не ги отстраниле констатираните недостатоци, инспекторите за надзор на употребата на јазиците ќе постапат согласно законите и ќе изречат соодветни инспекциски мерки и казни. За поздравување е што сите институции кои досега беа посетени од инспекторите за надзор на употребата на јазиците соработуваа, свесни за обврската за спроведување на Законот за употреба на јазиците, постапуваат соодветно и елиминираат неусогласености и недостатоци утврдени со неспроведување на Законот.

Арѓира Елмази

***

Овој напис е производ на проектот “Young Journalists’ Network”  применет од Democracy Lab. Овој проект е поддржан со грант од Амбасадата на САД. Мислењата, наодите и заклучоците или препораките претставени овде се на применувачите/ авторите и не мора да ги одразуваат оние на Владата на САД.