Anastasija Jurukovska is currently a student at the Ss. Cyril and Methodius University in Skopje,

the department of Public Relations. Her previous work experience includes communications,

hospitality and representation in various projects, most prominently at &quot;Password Production&quot; and

&quot;Makedox Creative Documentary Film Festival&quot;. Throughout the years she has volunteered at

many festivals and is very passionate about supporting Skopje&#39;s art and entertainment scene.

Being an art enthusiast, she herself dabbles with art expression in many forms, from mixed media

formats to photography and drawing. Part of her inspiration comes from the knowledge gained

from her volunteer work at art installations such as &quot;Skopje Light Art District&quot; and &quot;In Situ Art Fair&quot;.

Anastasija Jurukovska

Волонтерството во државата не се вреднува. Поради ова сме сретнати со мал интерес за волонтирање и младина која не си ги познава своите права, ниту пак како да се заштити од искористување на нивниот труд.

„ИМКА Битола“ е една од организациите кои активно го одржуваат волонтерството во државата, но признаваат дека незаинтересираноста на институциите се отсликува врз мотивацијата на граѓаните да станат волонтери. Разговорот со претставник на „ИМКА“, Виктор Илиев, откри дека ваквото занемарување е системски проблем чиешто влијание можеме да го забележиме во моменталната состојба на пандемија што ги има понатаму влошено условите за волонтирање. Понатаму тој кажува дека ова е последица од недоследноста на спроведување политики, недоволна координација и почитување на претходно вложениот труд, како и најновите промени во законот за волонтирање кој налага многу повеќе бирократија која ги демотивира и организациите да вклучуваат повеќе волонтери ако и воопшто.

„Кај институциите не гледаме доследност и конзистентност во спроведување на политики, еден ќе се најде ентузијаст којшто ќе ги истурка работите и значи институциите поради тоа ќе се поддржани од граѓанскиот сектор, од многу волонтери што додаваат вредност на тие институции, после ќе дојде друг на таква функција којшто не го препознава тоа и цел тој труд за џабе ќе оди и ќе пропаднат работите”, додава Илиев.

Тесно поврзано е и образувањето на народот за суштината на волонтерството и бенефитите кои една држава може да ги добие. Споредувајќи ги домашните и волонтерите кои посетуваат од странство, Виктор вели дека разликата е очигледна. Странците се целосно упатени во волонтерската сфера, што се очекува од нив и организацијата во која се вклучуваат, додека пак локалните волонтери поради немање на претходна припрема, сите правила ги учат во пракса и нивната наивност е често злоупотребувана. Активните волонтери во државата се исто така свесни за оваа ситуација поради тоа што во некој момент и тие се почувствувале искористени.

Започнувајќи ја својата кариера како волонтер од средношколските денови, Бојана Пачемска, сега многу повеќе ја разбира потребата младите да бидат образувани за волонтерство за целосно користење на ресурсите за значителен развој на државата. Таа смета дека најдобриот начин да се подобрува состојбата со волонтерството е да се фокусира на неговото вметнување во формалното образование. Тоа го објаснува со примерот на веб порталите кои се одржуваат од волонтери и кои се на сервис на граѓаните за повеќе намени но кои замруваат поради тоа што народот не знае за нив и притоа не ги употребува.

„...Ако сме искрени, да сакаш да најдеш македонски филм нема да го најдеш, не постои, го нема на ниту една страна на интернет. Да почнеме прво од културата, нели? ...Кај нас дефинитивно да најдеш информации, да најдеш речник, да најдеш книги е најтешката работа што постои затоа што сеуште не сме дигитализирани, воопшто. И да отидеш во Кинотека да го побараш филмот, најверојатно нема да го добиеш, ти треба авторитет, ти треба договор, ти требаат барања”, рече Пачемска.

Тој пoнатаму објаснува: 

„Најдобриот начин на кој што се запознаваат средношколци или луѓето на кои највеќе им се одгледуваат, највеќе слушаат информации од нив, им се професорите. Сметам дека мора да постои аспект на ова тело или оваа страна да биде присутна во школските клупи. Зошто? Бидејќи што почесто им го збориш тоа на луѓето, толку е поголема веројатноста дека ќе дојдат на оваа веб страна. Да, убаво е да се оди преку инфлуенсери, социјални медиуми и невладини организации, меѓутоа причината зошто овие организации се популарни кај младите е бидејќи се присутни во школските клупи”, додава Пачемска. 

Најмногу можат да направат споредба волонтерите кои сега се самите вклучени во организации и ги воочуваат моментите кога тие можеле да бидат помогнати од повеќе информации за да се избегне злоупотребување на нивниот труд.

Тренд при разговор со волонтери е како чувствувале „бурн-аут“ работејќи на некој проект, нивното волонтирање го чувствувале повеќе како работен однос кој не бил платен. Работење преку договореното време, што може да достигне до 12 часа и кое лесно може да се прекрши  со практикувањето на уснен договор, е само еден аспект кој ни ја покажува вистинската пракса на организации кои соработуваат со нови волонтери. Ова ни го потврди Бојан Ристовски, кој во своето искуство со волонтирање имал шанса да биде и од страната на волонтер и од страната на организациите кои се одговорни за нив.

Низ различните проекти забележал како приклучувањето на волонтери на позиции за кои постојат луѓе што се платени е најчест начин организациите да ги намалат своите трошоци и да ја искористат наивноста на млади волонтери кои се задоволни и со основните придобивки, како добивање на влезница за фестивалот на кој ќе работат.

„Ако имаш поголем бенефит од тоа колку што ти треба да работиш, тогаш е океј, ако имаш ист бенефит колку што она ти треба да го работиш пак е океј, но ако ти работиш, придонесуваш и даваш вредност, а бенефитите ти се намалуваат тогаш не оди... Има случаи каде што волонтерите се искористуваат и се ставени на позиции кои често не се физички тешки но се со времетраење над 8 саати. За тие позиции би добиле, на пример, од една до две илјади денари, може и повеќе, кога би биле професионално ангажирани”, вели Ристовски. 

Според последните статистики спроведени од Државниот завод за статистика во 2015-та година, можеме да согледаме дека порастот на волонтерството е значително мал и сеуште далеку од влијателен ресурс во државата. Со само 10,95 часа волонтирање во една година или 1,8 минути во ден за еден граѓанин, бројките сами по себе е разочарувачка. 

Од Сојузот на Синдикатите на Македонија кои се грижат за заштита и унапредување пред се на работничките права во државата ни соопштат дека имаат организирана служба за бесплатна правна заштита за права од работен однос , во која правните застапници ангажирани од ССМ ги преземаат сите активности согласно закон за заштита на работниците во врска со нивните прекршени права од работен однос, но дека досега немаат обраќања на волонтери во поглед на заштитата на нивните права уредени со Законот за волонтерство. 

ССМ укажува на потребата:

Да се уреди задолжителност на  писмен договор за волонтерство меѓу волонтерот и организаторот на волонтерската работа 

Да се предвиди забрана за секаков облик на дискриминација по сите дискриминаторски основи согласно новиот Закон за спречување и заштита од дискриминација 

Да се утврди заштита од вознемирување на волонтерите 

Надоместокот на  трошоците за храна  да бидат во висина од најмногу 20% од просечната месечна плата по работник  исплатена за претходната година, а трошоците за превоз во висина на стварните трошоци во јавниот сообраќај  ( согласно одредбите од ЗРО )

Волонтерот да биде вклучен во обуките за БЗР и други обуки во кои се вклучени и вработените на организаторот 

Од Министерство за труд и социјална политика, до моментот на објавување на овој текст, не добивме одговор на прашањата пратени до нивната адреса. Прашањата се однесуваа на потребните активности и законски измени за подобрување на состојбата со волонтерството на волонтерските права. 

Со негрижата кон развојот на волонтирањето, надежта на волонтерите и организациите за проширување и подобрување на неговиот квалитет е скоро непостоечка доколку сега не стапат на сила нови реформи кои би ја промениле неговата слика во следните десет години.

ВОЛОНТЕРСТВОТО ВО ЗЕМЈАТА НЕ СЕ ВРЕДНУВА И СЕ ЗЛОУПОТРЕБУВА

Периодот на рано лето е секогаш еден од најубавите моменти за сите ученици и студенти, но исто така и многу застрашувачки момент за оние кои треба да го направат следниот чекор во нивното образование. Разговорите меѓу младите за студии во странство стануваат се почести и почести. Некои од нив веруваат дека надвор ќе имаат можност за поквалитетни студии а некои за поразлично искуство од тоа што им се нуди внатре во земјата. 

За подобро да ни го доловат студирањето надвор од државата, тројца студенти го споделија нивното искуство со студирањето во друга земја, потточно Адам Стојановски за животот во Словенија, Антонија Димитровска за нејзиното искуство во Германија, кои моментално студираат таму и Нина Пендароска за завршените студии во Холандија.

Како ја правевте одлуката за да студирате во странство?

Адам: Одлуката беше искрено многу  тешка и многу фактори влегуваат во тоа дали воопшто да пробаш или не. Прво што морав да сфатам е дека доколку се одлучам за ова морам да бидам спремен на се. Многу труд влегува во тоа ти воопшто да стигнеш до студиите камоли па за самите студии. Но, искрено, ако си доволно убеден и знаеш дека тоа го сакаш ништо не може да те спречи.

Нина: Заедно со родителите. Беше колаборативен процес за барање на соодветни универзитети надвор од државата. Критериумите која сама ги поседував за студирање во странство беа малку, но ми беа важни: универзитетот да нуди добра програма по предметот од мој избор и во државата да се збори добро и лесно англискот јазик.

Антонија: Од секогаш сум сакала барем дел од студиите да ми бидат во друга држава, во најмала рака поради интерес да сикусам живеење во странство. Со мало насочување од родителите, учење во билингвална паралелка и посетување курсеви за англиски и германски веќе почнав да се адаптирам да слушам настава на друг јазик.

Кој беше клучниот момент каде знаевте дека сте одлучни за студии надвор од државата?

Адам: Клучниот момент искрено за мене беше тоа што првично ги започнав моите студии во Северна Македонија, и уште од самиот почеток знаев дека не го добивам целосното образование коешто ми е потребно. Искрено не се чувствував  среќно со тоа што беше предавано и колку многу се вложуваше од страна на професорите и студентите. Мислев дека ми треба нешто повеќе во смислата на повеќе информации и знаење коишто сакав да ги стекнам. Од друга страна пак, знаев дека нема иднина за мене во Северна Македонија со струката која ја изучувам и плус не се чувствував никогаш дека припаѓам таму. Затоа се решив дека треба да направам некој промена и морам да ја направам сега.

Нина: Никогаш немало момент каде не бев желна да студирам надвор од Македонија, но нешто слично на тоа чувство би го издвоила моментот кога почнав да присуствувам на часови за како успешно да се аплицира во Америка и ги видов можностите за студии во другите земји.

Антонија: Моите родители сакаа да работат надвор од Македонија за нивниот труд да биде подобро платен и искусив како професорите се однесуваат со студентите на ПМФ, ги видов лабараториите, таму работевме со скршени епрувети, а тука се продаваат за 20 центи. Нема доволно наставен кадар и асистенти, а и тие што ги има не се доволно платени за работата што ја прават, и заради тоа паѓа квалитетот на работата и предавање. Како и тоа што овој факултет е на многу повисоко место на листата на универзитети во светот, 108 место за разлика од УКИМ кое е на 1944, што значи дипломата е повредна.

Колку време беше потребно да се прилагодите на новиот начин на живот?

Адам: Мислам дека се уште се прилагодувам. Не знам дека е возможно ти во помалку од 2 години да се прилагодиш целосно на една средина, мислам дека би ми било потребно уште малку време. Дефинитивно сега се чувствувам по удобно за разлика од кога дојдов со тоа што јазикот веќе го владеам и ги знам правилата и како работи се.

Нина: Иако кога стигнав иницијално таму се почувстував убаво, ми требаше неколку месеци, од прилика 4-5, за целосно да се прилагодам на начинот на кои живеат луѓето на запад. Забележав дури после пола година дека јас самата размислував и се прилагодував на мојата средина како и на луѓето околу мене.

Антонија: Мислам дека поради тоа што дојдов во Германија за време на пандемија, немав многу опции да се запознаам со други студенти што исто така значеше дека не мошев многу да го подобрам моето познавање на јазикот како што навистина го зборат тука. Но, претходниот и овој семестар предавањата ни се со физичко присуство и веќе забележувам дека многу по слободно можам да комуницирам со студентите и професорите. 

Така што околу година дена, но ако уште на почетокот ми беа предавањата со физичко присуство не би ми требале повеќе од два-три месеци.

Кој беше најголемиот културен шок што го доживеавте?

Адам: Најголем културен шок искрено ми беше и се уште ми е дека не е толку поразлично од дома. Да, си има свои разлики, многу е посредено во смисла на хигиена и правила има за се. Ама ако го тргнеме тоа искрено на крајот на денот има огромен дел што е исто. Исто многу слабо организирана администрација, некултура од страна на граѓаните итн.

Нина: Најголемиот културен шок го доживеав кога се запознав повеќе во студентскиот ноќен, социјален живот. Како, во споредба со Македонија, нема излегување преку работната недела ниту пак на саат после факултет. Тоа не постои. Но, затоа кога ќе дојде викендот, можам да кажам дека студентите преминуваат од крајност во крајност кога станува збор за журкање. Таа разлика од сталоженост преку недела и откаченост преку викенд ми беше тешка да ја сфатам.

Антонија: Дефинитивно бев шокирана од тоа колкаво разбирање и толеранција имаат генерално сите тука за странци, без разика дали се поврзани со универзитетот или обичен човек на улица. Да, они се строги и преферираат да збориш на германски со нив, но ти даваат колку време и да ти треба за да склопиш реченица и да биде разбирливо.

Како се прифатени странските студенти од локалното население и во нивните кругови?

Адам: Според мое искуство се позитивно прифатени со чесни исклучоци ама во глобала позитивно не чувствуваш огромна дискриминација иако ја има. 

Нина: Странските студенти во Холандија се генерално добро прифатени. Во мојот случај, Холандија е генерално многу пријателски настроена држава која се стреми кон диверзитет во секое поле, така што Холандија е една од земјите во Европа каде англискиот се прифаќа скоро како и мајчин јазик. И најважно од се, имаат некое имплицитно разбирање дека сите сме студенти кои поминуваат низ истите проблеми и со тоа се разбираме едни меѓу други без разлика на националноста.

Антонија: Земајќи го во предвид културниот шок кој го споменав, сите се фини и толерантни, барем во мојот случај.

Доколку имате да одберете повторно дали би студирале повторно во друга држава?

Адам: Секако дека би студирал дури и сега за понатамошни студии размислувам за повторно студирање во странство уште по далеку. Искрено нема поинтересно чуство од да си обкружен во средина што е многу поразлична од твојата и да мораш да се снајдеш. Почнуваш да го гледаш светот на друг начин и пробуваш да сватиш каква е гледната точка на луѓето околу тебе. Потполно нова перспектива.

Нина: Доколку би можела да се вратам назад во времето, би прифатила уште еднаш да студирам на истиот факултет и на истата програма, психологија, во истата држава. Имам безброј убави моменти и само добри зборови да ја пофалам мојата програма, колегите со кои што се запознав, како и луѓето кои беа во студентската асоцијација од која бев дел сите 3 години. Не знам дали би студирала во друга држава, но тежнеам кон позитивен одговор.

Антонија: Дефинитвно да, едно од најдобрите нешта што ми се случило е што дојдов тука, запознав предобри луѓе и направив нови контакти од цел свет. Работам во прекрасно опремени лабаратории, никој од професорите не те тера да им ја купиш книгата, се ни е достапно во трите градски библиотеки во кој што си член чисто поради тоа што си студент. Накратко кажано, преубаво искуство и го препорачувам на секој што ја има шансата.

Anastasija Jurukovska

Published Work

ВОЛОНТЕРСТВОТО ВО ЗЕМЈАТА НЕ СЕ ВРЕДНУВА И СЕ ЗЛОУПОТРЕБУВА

ШТО РАСКАЖУВААТ СТУДЕНТИТЕ ОД МАКЕДОНИЈА ЗА СТУДИИТЕ ВО ДРУГИ ЗЕМЈИ